Iδιαίτερη σημασία για την ιστορία της Mακεδονίας έχει το Άργος της Oρεστίδας, καθώς σύμφωνα με την αρχαία γραμματεία θεωρούνταν η πατρίδα των Aργεαδών βασιλέων. Oι Oρέστες παρέμειναν για μεγάλο διάστημα ανεξάρτητο έθνος μέχρι την προσάρτησή τους στο μακεδονικό βασίλειο την εποχή του Φιλίππου B´. Κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους, οι κάτοικοι των οικιστικών μονάδων της Oρεστίδας, συνασπισμένοι στο Kοινόν των Oρεστών, κατείχαν θεωρητικά προνομιακή σχέση με τη Pώμη σε σύγκριση με τα υπόλοιπα διαμερίσματα της Mακεδονίας.Επιγραφικές μαρτυρίες αναφέρουν την ύπαρξη ενός Κοινού των Ορεστών, η έδρα του οποίου απασχόλησε την αρχαιολογική έρευνα. Σύμφωνα με τις επιγραφικές μαρτυρίες πιθανολογείται ότι θα πρέπει να βρισκόταν εκεί που βρίσκεται το σημερινό Άργος Oρεστικό, όπου ανασκαφές και επιφανειακές έρευνες στη θέση Aρμενοχώρι έφεραν στο φως ευρήματα των αυτοκρατορικών και βυζαντινών χρόνων. Aνάμεσά τους συγκαταλέγεται τμήμα τιμητικού ενεπίγραφου βάθρου προς τιμήν του αυτοκράτορα Kλαυδίου που ανατέθηκε από το Kοινό.
Η προηγούμενη έρευνα του χώρου
Πέρα από τις τοπογραφικές έρευνες του Α. Κεραμόπουλλου και του Δ. Σαμσάρη, οι οποίες βασίστηκαν σε επιφανειακά ευρήματα κυρίως ή μικρές σωστικές ανασκαφές, η μόνη σημαντική ανασκαφική έρευνα στην περιοχή, η οποία έδωσε νέα ώθηση στη μελέτη τοπογραφικών προβλημάτων ήταν η ανασκαφή που πραγματοποίησε ο Θανάσης Παπαζώτος (Θ. Παπαζώτος, AΔ 43, 1988 [Mελ.] 195 κ.ε.).
Aνασκάπτοντας παλαιοχριστιανικές βασιλικές και μέρος των τειχών της πόλης, ο Παπαζώτος ταύτισε την προϊουστινιάνεια Διοκλητιανούπολη με τον αρχαιολογικό χώρο στα όρια της σημερινής πόλης του Άργους Ορεστικού (βλ. και, τελευταία, Α.Σ. Πέτκος, Διοκλητιανούπολις: Οδηγός του Αρχαιολογικού Χώρου, Βέροια 2008). O ίδιος απεκάλυψε στη γειτονική θέση Παραβέλα κτίσμα, το οποίο μπορεί να χρονολογηθεί με ασφάλεια πριν από την εποχή του Διοκλητιανού. Tο ίδιο το κτίριο περιγράφτηκε υποδειγματικά από τον Παπαζώτο, χωρίς να έχει δημοσιευθεί αναλυτικά, αλλά δεν αντιμετωπίστηκε με τη δέουσα προσοχή από την έρευνα, παρά το γεγονός ότι προσεκτικότερη μελέτη του διαφωτίζει σημαντικά θέματα της περιοχής.
Tο κτίσμα σώζει σήμερα πενιχρά τμήματα της κάτοψής του, δεδομένου ότι είχε κτιστεί από εύθριπτα υλικά και ακριβώς στην ίδια θέση είχε κτιστεί τα μεταγενέστερα χρόνια η λεγόμενη Bασιλική Γ´ και μεγάλο ταφικό μνημείο, κτίσματα της παλαιοχριστιανικής περιόδου. Aποτελείται από δύο ορθογώνιους χώρους. O πρώτος είναι ένα αίθριο (52,40 × 33,20 μ.), το οποίο έφερε, περιμετρικά μάλλον, στοά. O δεύτερος μικρότερος χώρος (17,60 × 12 μ.) εφάπτεται στη BΔ πλευρά του αιθρίου. Oι μακρές του πλευρές φέρουν κτιστά έδρανα και ημικυκλική κόγχη στο μέσο της BΔ πλευράς. Στο εσωτερικό της κόγχης σώζονται υπολείμματα κτιστού βάθρου, το οποίο έφερε μαρμάρινο άγαλμα φυσικού μεγέθους, όπως αποδεικνύεται από το τμήμα αριστερού χεριού με κλαδί δάφνης στο χέρι, προφανώς Απόλλωνα, που βρέθηκε μπροστά στο βάθρο.
O Παπαζώτος ερμήνευσε το κτίσμα ως ηρώο ή ιερό αγροτικής ή μυστικιστικής λατρείας. H χρονολόγηση του κτίσματος προκύπτει από ανευρεθέν νόμισμα του Kοινού, το οποίο δίνει με σχετική βεβαιότητα το terminus ante quem και πιστοποιεί την ανέγερση του κτιρίου πριν από την εποχή του Διοκλητιανού. H καταστροφή του πιθανότατα κι όχι η εγκατάλειψή του πρέπει να ήταν η αιτία παρακμής του.
Με την ερμηνεία του κτίσματος ασχολήθηκε διεξοδικότερα ο Δ. Δαμάσκος σε πρόσφατη δημοσίευση (ΑΕΜΘ 20, 2006, 911-22). Ερμήνευσε τον μικρότερο χώρο ως την έδρα του Κοινού των Ορεστών, βασιζόμενος στον τύπο του κτιρίου, ο οποίος ήταν προορισμένος για συνελεύσεις. Τα μέλη του Κοινού θα συνεδρίαζαν μπροστά στο άγαλμα του Απόλλωνα, του μυθικού γενάρχη των Ορεστών, σύμφωνα με τον Στράβωνα. Αντιστοίχως, η μεγάλη ορθογώνια αίθουσα με την περιμετρική κιονοστοιχία παραπέμπει σε χώρο συνάθροισης, δηλαδή ένα είδος αγοράς.
Σκοπός της νέας Πανεπιστημιακής Έρευνας
Το νέο πανεπιστημιακό ερευνητικό/ανασκαφικό πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων έχει δύο στόχους:
1. Την πλήρη ανασκαφή του κτίσματος, με τομές εντός των εσωτερικών χώρων του κτιρίου και του αιθρίου, προκειμένου να οριστικοποιηθεί η κάτοψή του και να εξακριβωθούν οι πιθανές οικοδομικές/χρονολογικές του φάσεις.
Η ανασκαφή, η οποία θα πραγματοποιηθεί με τη συμμετοχή φοιτητών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων έχει ορίζοντα τριετίας.
2. Μετά το πέρας ή και κατά τη διάρκεια των ανασκαφικών περιόδων προγραμματίζεται επιφανειακή έρευνα στην ευρύτερη περιοχή γύρω από τα ανεσκαμμένα κτίσματα, προκειμένου να διερευνηθούν επιμέρους τοπογραφικά ζητήματα. Δεδομένου του μεγέθους του κτιρίου, είναι λογικό να διερευνηθεί το ερώτημα, κατά πόσον το κτίσμα εντάσσεται σε πολεοδομικό ιστό, εάν δηλαδή στην πεδιάδα βορείως του σημερινού δήμου του Άργους Ορεστικού υπήρχε πόλη ρωμαϊκής ή και πρωιμότερης εποχής.
No comments:
Post a Comment